Bakteryjne (paciorkowcowe) zapalenie gardła odpowiada za 15% zakażeń u dzieci w wieku szkolnym i 4-10% dorosłych pacjentów [1]. Po rozpoznaniu choroby lekarze najczęściej zalecają antybiotykoterapię. Czy zawsze jest konieczna? Czy można leczyć bakteryjne zapalenie gardła bez antybiotyków? Wyjaśniamy.
Contents
Co najczęściej odpowiada za bakteryjne zapalenie gardła?
Jak sama nazwa wskazuje, bakteryjne zapalenie gardła wywołują bakterie. Najczęściej jest to paciorkowiec ropotwórczy, czyli Streptococcus pyogenes. Niezmiernie rzadko, bo u mniej niż 1% chorych, przyczyną choroby są inne bakterie [2]. Należą do nich m.in. [1]:
- Streptococcus grupa C,
- Neisseria gonorrhoea,
- Corynebacterium diphtheriae,
- Arcanobacterium haemolyticus,
- Chlamydia pneumoniae,
- Mycoplasma pneumoniae.
Zarazić się można drogą kropelkową [1] – najczęściej w wyniku bezpośredniego kontaktu z osobą chorą lub po aktywacji nosicielstwa [2]. Zdarza się, że w dużych skupiskach ludzi dochodzi do zakażeń epidemicznych [1].
Jak objawia się bakteryjne zapalenie gardła?
Kiedy lekarz diagnozuje bakteryjne zapalenie gardła, zwraca uwagę na takie objawy, jak [3]:
- wysoka gorączka (powyżej 38°C);
- brak kaszlu;
- powiększone przednie węzły chłonne szyjne ;
- obrzęknięte migdałki z włóknikowym nalotem.
Bakteryjna infekcja gardła jest charakterystyczna dla dzieci i młodzieży w wieku od 5 do 15 lat [2]. Przy zakażeniu o etiologii bakteryjnej należy również zwrócić uwagę na nagły i ostry początek choroby oraz dość często występujące u dzieci bóle brzucha, nudności i wymioty [4].
Jak leczyć bakteryjne zapalenie gardła?
U 38-63% chorych z potwierdzonym zakażeniem paciorkowcami stosowana jest antybiotykoterapia. Równocześnie w razie pojawienia się wątpliwości co do czynnika etiologicznego choroby, zaleca się diagnostykę bakteriologiczną [4]. Najczęściej pobierany jest wymaz z gardła lub migdałków na posiew, by ustalić, czy za zapalenie gardła odpowiadają paciorkowce. Zlecenie wykonania takiego badania wiąże się ze wstrzymaniem przepisywania antybiotyku i koniecznością ponownej oceny pacjenta po 24–48 godzinach [2].
Jeżeli zostanie potwierdzone zakażenie bakteryjne, lekarz przepisuje antybiotyk. Lekiem pierwszego rzutu przy anginie bakteryjnej zarówno u dzieci, jak i dorosłych jest fenoksymetylopenicylina stosowana przez 10 dni [3]. Podaje się ją doustnie lub w przypadku dzieci, które odmawiają połykania tabletek, domięśniowo w postaci zastrzyku z penicyliną [4]. Alternatywnie przepisywane antybiotyki to cefalosporyna I generacji lub amoksycylina, a u chorych z reakcjami uczuleniowymi – makrolidy [3].
Czy można leczyć stan zapalny gardła bez antybiotyków?
Coraz częściej podkreśla się tendencję do nadużywania antybiotykoterapii. Dlatego nie można pochopnie wprowadzać leków z tej grupy przy bólu gardła. W pierwszej kolejności wskazane jest leczenie objawowe. Ważne miejsce zajmują tu środki, których zadaniem jest zmniejszanie silnego bólu gardła, stanu zapalnego i obkurczanie błony śluzowej. W tym celu można skorzystać z dostępnych w aptece bez recepty tabletek lub pastylek do ssania, albo preparatów z aplikatorem, które ułatwiają podawanie leku, zwłaszcza dzieciom [3].
Jeżeli jednak objawy choroby wyraźnie wskazują na zakażenie bakteryjne, a do tego potwierdzają je testy na paciorkowca, nie należy zwlekać z przyjęciem antybiotyku [3]. Słuszność jego stosowania wynika z faktu, że taki lek skraca czas trwania gorączki i bólu gardła. Poza tym zmniejsza też ryzyko groźnych powikłań, np. gorączki reumatycznej lub zapalenia ucha i zatok [2]. W sytuacji, gdy lekarz zaleci antybiotykoterapię, ale jednak badanie bakteriologiczne pokaże ujemny wynik, uzasadnione jest odstawienie antybiotyku [4].
Odpowiednie leczenie dolegliwości ze strony gardła może zapobiec nosicielstwu i zmniejszyć ryzyko niepożądanych konsekwencji choroby. Dlatego tak ważna jest szczegółowa diagnostyka lekarska i zachowanie czujności, by nie przeoczyć bakteryjnego zapalenia gardła.
Artykuł we współpracy z Chlorchinaldin
Bibliografia:
[1] Gowin E., Horst-Sikorska W., Leczenie zapalenia gardła bez antybiotyku – czy to możliwe?, Farmacja Współczesna 2012; 5: 83-89.
[2] Dziekiewicz M., Radzikowski A., Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia, Pediatr Med Rodz 2016, 12 (2), p. 141–149.
[3] Kalicki B. i in., Ból gardła – kiedy leczenie objawowe jest wystarczające?, Pediatr Med Rodz 2012, 8 (2), p. 107-110.
[4] Filczak K., Sybilski A.J., Azytromycyna w leczeniu zapalenia gardła i migdałków. Spojrzenie bakteriologa oraz klinicysty, Pediatr Med Rodz 2013, 9 (1), p. 50–56.
